วิธีปรับคอมให้เร็วขึ้น และเบาลง

4 min readOct 24, 2021

แม้ว่า blog นี้จะเหมือนว่าเป็นภาคต่อของ Blog การเลือกซื้อคอมให้ลูก
แต่จริงๆแล้ว จุดเริ่มต้นมันมาจากการพูดคุยกับน้อง
เรื่องปัญหาคอมอืดเมื่อใช้งานมายาวนาน

และมันก็ทำให้ผมรู้สึกว่า
มันมีหลายประเด็นที่คนทั่วไปไม่รู้ว่าทำไมคอมถึงช้าลง
และจะทำยังไงให้มันเร็วขึ้นได้บ้างแบบที่ไม่เสียตังค์เพิ่ม

สำหรับ Microsoft Windows เราสามารถปรับจูนให้ระบบ
ทำงานได้ดีขึ้นและเร็วขึ้นได้ โดยต้องรู้ถึง 2 ประเด็นหลัก
ที่อาจเป็นสาเหตุหลักให้คอมของคุณช้าได้

1. คอมคุณอาจช้าได้จากความสวยงาม(ที่อาจไม่จำเป็น)
2. คอมคุณอาจช้าได้จาก Memory ไม่พอ

เอาประเด็นแรกก่อน อะไรคือความสวยงามที่อาจไม่จำเป็น?

ในทุกการทำงานของการแสดงภาพบนหน้าจอที่คุณเห็น เช่น
การเลื่อนเมาส์ การลากไฟล์ การปิดหน้าต่างโปรแกรม
มันมีการทำงานในรายละเอียดเล็กๆซ่อนอยู่เพื่อสร้าง
ความสวยงามในการเคลื่อนไหวบนหน้าจอ (animation)
เช่น ขอบภาพมีเงา, ฉากหลังโปร่งแสง,
การเลื่อนของไอค่อนที่เลื่อนไหลสวยงาม, ขอบมนของตัวอักษร,
เงาของไอค่อน, เงาของเมาส์, การ Fade ของเมนู ฯลฯ
และอื่นๆอีกนับสิบที่คุณอาจไม่ทันสังเกต
ล้วนแล้วกินพลังงานของเครื่องคอมคุณ
แม้จะดูเป็นเรื่องเล็กน้อย แต่เมื่อมันทำงานตลอดเวลา
มันก็รวมกลายเป็นพลังงานที่หายไปเยอะพอประมาณ

คำถาม คือ เราปิดการทำงานเพื่อความสวยพวกนี้ได้ไหม?
(เราจะได้เอาไปรันโปรแกรมที่เราอยากรันจริงๆ)
คำตอบคือได้ และง่ายมากด้วยสำหรับคนที่ไม่เก่งคอม

วิธีการคือ
1. พิมพ์ในช่องค้นหาด้วยคำว่า “Performance”
มันจะมีรายการแนะนำขึ้นมา ให้มองหาคำว่า
“Adjust the appearance and performance of Windows”
ให้กดเมนูนั้นเลย

2. ระบบจะแสดงหน้าต่าง Performance options ขึ้นมา
ข้างบนจะมีหลาย tabs (ให้ดูที่ Visual Effects)

ใน list ข้างบน มันจะอยู่ 4 ตัวเลือก คือ
— ให้ใครก็ไม่รู้ตั้งค่า default ให้ (ซึ่งก็จัดไปเยอะอยู่ หนักพอควร)
— ปรับให้ระบบสวยงามที่สุด (ซดพลังระบบเต็มที่ จัดเต็มได้ถ้าคอมแรง)
— ปรับให้ประสิทธิภาพดีที่สุด (ความสวยจะหายเกลี้ยงแต่เบาและไวสุด)
— ปรับแต่งเอง (เลือกเอาเองว่าจะให้สวยตรงไหน) ← ส่วนตัวผมชอบอันนี้

หลังจากเลือกปิด/เปิดการทำงานที่อยากได้แล้วก็ กด OK เป็นอันเสร็จ (ง่ายม่ะ)

ประเด็นต่อมา
“คอมคุณอาจช้าได้จาก Memory ไม่พอ”

ซึ่งในประเด็นนี้ เราสามารถปรับแก้ระบบได้อีก 2 ที่
1. เพิ่ม Memory ด้วยการใช้พื้นที่ Harddisk ไปเป็นหน่วยความจำเสมือน
2. บังคับไม่ให้เปิดโปรแกรมที่เรายังไม่ได้ใช้ ตอนเปิดเครื่อง

เอาวิธีแรกก่อน หลักการคือ ถ้าคุณมีหน่วยความจำน้อย และเมื่อถึงเวลาต้องใช้เยอะกว่าที่มี ระบบจะทำการ “ขอยืม” พื้นที่ของ Disk มาใช้เขียนพักข้อมูลแทนหน่วยความจำจริงๆโดยอัติโนมัติ แต่แทนที่เราจะให้ระบบมันเขียนๆลบๆทีละน้อยๆ เราสามารถกำหนดเป็นพื้นที่ขนาดใหญ่จองให้ระบบใช้จริงจังไปเลย (สำหรับในอดีตที่ Harddisk มันช้า การกำหนดเป็นพื้นที่ขนาดใหญ่ช่วยเพิ่มประสิทธิภาพในการอ่านเขียนได้ดีขึ้น)

เงื่อนไขของวิธีนี้คือ คุณต้องมีพื้นที่ของ Harddisk เหลือว่างยังไม่ได้ใช้งานเยอะหน่อย เพราะเราจะจองพื้นที่ Harddisk มาทำเป็นพื้นที่สำหรับเก็บข้อมูลแทนหน่วยความจำ (Memory) จริงๆ (ซึ่งในกรณีที่เราโหลดข้อมูลขนาดใหญ่หรือเปิดโปรแกรมมากๆ) และคุณยังไม่มีแผนจะจ่ายเงินเพื่อซื้อ Memory เพิ่มเร็วๆนี้

ถ้าเครื่องของคุณเข้าเงื่อนไขนี้ ก็กดที่ Tab “Advanced” ของ Performance Options
แล้วดูที่หัวข้อ Virtual memory ก็กดเปลี่ยนได้เลย

โดยปกติ ระบบมันจะตั้งค่า automatically ไว้ให้ ทีนี้ถ้าเรายังมี Harddisk เหลือว่างเยอะๆ เราก็สามารถตั้งจองพื้นที่ขนาดใหญ่ๆไว้ให้ระบบใช้งานได้เยอะๆไปเลยทีเดียว
(โดยขนาดพื้นที่จะหน่วยเป็น MB) ใน ตัวอย่างนี้ผมตั้งไว้ ~ 16,348 MB (ก็คือประมาณ 16 GB) จะได้ไปเสริมกับ RAM จริงๆที่มีอยู่น้อยอีกแรง

(*) หน่วยความจำเสมือนแบบนี้ ความเร็วสู้ RAM จริงๆไม่ได้นะครับ แค่แก้ขัด
(**) สำหรับ Harddisk แบบ SDD อาจส่งผลต่ออายุของ Harddisk ให้สั้นลงได้นะครับ เพราะมันอาจจะอ่านเขียนเยอะขึ้น (แต่แค่ไหน ต้องลองทดสอบเอา)
(***) ตัวเลขตั้งกลมๆได้นะ จะ 8,000 MB = 8GB หรือ 16,000 MB =16 GB ก็ได้ ไม่ต้องคิดมากอะไรกับตัวเลขตัวอย่าง

ประเด็นต่อมา คือ การปิดโปรแกรมที่เรายังไม่ได้อยากใช้งาน ตั้งแต่ตอนเปิดเครื่องขึ้นมา

อธิบายเสริมนิดนึง คือระบบปฏิบัติการทั้งหลายนี่เราจะสามารถกำหนดให้ทำการโหลดโปรแกรมขึ้นมาเตรียมพร้อมใช้งานได้ตั้งแต่เปิดเครื่องเข้าระบบ (เพราะการโหลดโปรแกรมทั้งตัวอาจจะใช้เวลา เค้าเลยออกแบบมาให้โหลดทิ้งไว้ก่อนได้ เวลาเรียกใช้จะได้รู้สึกว่าไว) โดยใน Windows เค้าจะเรียกว่า Startup (จะถูกสั่งเปิดตอนระบบ up)

ข้อเสียก็คือมันกินหน่วยความจำอันมีค่าของเราไปโดยไม่จำเป็น เพราะโหลดเผื่อให้คนใช้รู้สึกเปิดไวนั่นแหล่ะ คำถามก็คือหลายโปรแกรมก็ฉลาด(ไป) เอาตัวเองไปใส่ใน startup ให้เสร็จ แต่คนใช้ไม่รู้ (และหลายตัวก็อาจไม่ได้ใช้บ่อยขนาดนั้น)

ดังนั้น นี่คือวิธีปิดมัน!

พิมพ์ค้นหาคำว่า “Task Manager” แล้วเปิด App

เลือกที่ tab “Startup”

คุณจะเห็นรายชื่อของโปรแกรมที่โดนสั่งเปิดทิ้งไว้ตั้งแต่เข้าระบบมา (ซึ่งแน่นอนว่าผมก็ไม่รู้ทุกจักตัวเหมือนกัน) แต่แน่นอนว่าหลายตัวผมยังไม่ได้รีบใช้

ดังนั้น ถ้าตัวไหน เราไม่ได้รีบใช้ก็กดเมาส์ฝั่งขวา แล้วสั่งปิด (Disable) ได้เลยครับ
เป็นอันเสร็จ (เห็นแล้วอาจจะตกใจว่าจะเปิดอะไรให้เราเยอะแยะ เปลือง memory)

แถม…

นอกจากเรื่อง Memory ไม่พอ
อีกหลายคนอาจจะพบปัญหา Harddisk ที่เก็บข้อมูลบนคอมไม่พอ

ซึ่งหลักการเพิ่มพื้นที่ แบบภาษาง่ายๆก็ ลบข้อมูลที่ไม่จำเป็นแล้ว ทิ้งครับ

คำถามคือ วิธีการทำอย่างไร
ขอแนะนำตัวอย่างซัก 2 วิธี

Chrome (หรือถ้าใช้โปรแกรมเปิด internet ยี่ห้ออื่นก็ดูอันนี้แล้วเดาๆเอาได้ หลักการคล้ายกัน)

เปิดหน้าเวบ Browser มาแล้วกดที่สามจุด, แล้วจิ้มที่ Settings

มองหาแถวๆ Privacy and security, เลือก Clear Browsing data

มันจะมี Basic กับ Advanced มือใหม่แนะนำให้ลอง Basic
และเลือก “Cached images and files” ในตัวเลือกที่จะลบออก

อธิบายหลักการทำงานตรงนี้ก่อนนิดนึง ปกติเวลาเราเข้าเวบต่างๆเนี่ย ระบบจะทำการเซฟข้อความ, รูปภาพ, โปรแกรมทั้งหมดลงในเครื่องก่อนที่จะเปิด(และแอบเก็บไว้เงียบๆ) เผื่อเวลาเราจะเปิดซ้ำจะได้ไม่ต้องไปโหลดใหม่ เผื่อให้ทำงานได้เร็วขึ้น (และแน่นอนมันเปลืองพื้นที่ Harddisk)

แต่ที่คนส่วนใหญ่ไม่รู้ ก็คือ มันเก็บไว้นานแค่ไหน และขนาดเท่าไหร่ บางคนไม่เคยลบเลย พอกด clear ทีนึงได้ Harddisk มาหลาย GB ก็มี ดังนั้นทำบ่อยๆก็ช่วยได้ครับ

(*) ตัวเลือกที่ควรระวังก็คือ ตัวเลือก Cookies and other site data ที่ถ้าลบไปอาจต้อง login เข้าระบบใหม่ พวก facebook, twitter, email, และระบบอื่นๆ (ดังนั้นถ้าจำ username, password ไม่ได้ ขอให้ข้ามไปก่อน)

วิธีที่สอง ง่ายขึ้นอีกนิด และอาจได้เยอะกว่าอีกหน่อย

2. Disk Cleanup
เป็นโปรแกรมล้างบางของ Windows เอง มีตั้งแต่สมัยเอ๊าะๆเลย
พิมพ์หาแล้วกดเหมือนกันครับ

โปรแกรมจะตรวจเครื่องให้เลยว่ามีข้อมูลอะไรที่เก็บเผื่อไว้แต่ไม่น่าจะได้ใช้แล้วบ้าง
นี่ขนาดเครื่องใหม่ๆยังมีเยอะเลย ก็ลองกดปุ่ม Clean up system files ดู